Το συγκεκριμένο βιβλίο έπεσε στα χέρια μου πριν μερικούς μήνες. Λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων το έπιασα στα χέρια μου πριν μερικές μέρες. Η συγγραφέας του, Σβετλάνα Αλεξίεβιτς καταγράφει τις συγκλονιστικές μαρτυρίες των ανθρώπων που πολέμησαν στο ρωσικό μέτωπο κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Θα με ρωτήσετε, τι μπορεί να μου προσφέρει άλλο ένα βιβλίο για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο; Η απάντηση είναι απλή. Δεν έχει καμία σχέση με ό,τι διαβάζετε ή έχετε διαβάσει στο παρελθόν σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα. Σε αυτό το βιβλίο οι μαρτυρίες γίνονται από γυναίκες που βίωσαν τη φρίκη του πολέμου από απόσταση αναπνοής.
Ρόλος
Η συγραφέας μας αναφέρει ότι πολέμησαν περίπου ένα εκατομμύριο γυναίκες στο ρωσικό μέτωπο. Από αυτές οι περισσότερες υπηρέτησαν ως νοσηλεύτριες, γιατροί, χειρουργοί, κατασκευαστές οπλικού υλικού κ.α. Αρκετές όμως υπηρέτησαν ως αεροπόροι, ελεύθεροι σκοπευτές, διαβιβαστές, οδηγοί τανκ, χειριστές βαρέων όπλων όπως τα αντιαεροπορικά Ζενίθ κ.α. Συνεπώς δεν φοβήθηκαν ποτέ να τσαλακωθούν. Μπήκαν με τη ψυχή τους στη μάχη και γεύτηκαν τις κακουχίες και τη φρικαλεότητα της στο μέγιστο βαθμό.
Τα βασικά χαρακτηριστικά τους ήταν η απαράμιλλη και ατσαλένια θέληση και η ασταμάτητη ορμή. Η ορμή αυτή πήγαζε από την αγάπη τους για τον Στάλιν και τη πατρίδα τους καθώς και από το μίσος τους για τους Γερμανούς και αποδείχτηκε ότι ήταν το απαραίτητο καύσιμο για τη τελική τους νίκη.
Σοβιετικός άνθρωπος
Πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξε ο σκληρός χαρακτήρας του Σοβιετικού ανθρώπου. Ο χαρακτήρας τους αυτός τις βοήθησε στη γρήγορη προσαρμογή τους. Διότι πριν έρθει ο πόλεμος στη πόρτα τους, το μόνο που σκέφτονταν ήταν πως να βρουν μια δουλειά, ποιόν να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά. Χωρίς να το καταλάβουν όμως βιώνουν την βιαιότητα της μάχης του Σταλινγκραντ. Ουσιαστικά καλούνται σε μια βίαη προσαρμογή σε μια πραγματικότητα που κανείς δεν περίμενε.
Όμως το χρέος και η θέληση τους για συμμετοχή ήταν τόσο μεγάλο, που ανήλικες κοπέλες προκειμένου να καταφέρουν στρατολογηθούν, σκαρφίζονταν διάφορες ιστορίες. Κορίτσια 16 χρονών παρακαλούσαν να βρεθούν στη πρώτη γραμμή και πριν το καταλάβουν είχαν χάσει όλη τη παιδική τους αθωότητα. Ο Σοβιετικός άνθρωπος ποτέ δεν φοβήθηκε τη σκληρότητα της ζωής και για αυτό σε αυτόν τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο κανείς δεν περίσσευε. Όλοι δήλωσαν παρών. Μέσα από αυτά τα γεγονότα ατσαλώθηκαν χαρακτήρες, άντρες και γυναίκες ξαφνικά ψήλωσαν και όλοι σε μία νύχτα μεγάλωσαν.
Ο πόλεμος μέσα από τα γυναικεία μάτια
Όπως αντιλαμβάνεστε η ανάγνωση αυτών των ιστοριών είναι αρκετά δύσκολη. Το βιβλίο είναι απαιτητικό τόσο σε συναισθηματικό όσο και σε νοητικό επίπεδο. Μας προσφέρει μια διαφορετική οπτική γωνία στα γεγονότα αυτού του αιματηρού πολέμου. Αυτή η διαφορετική ματιά είναι περισσότερο ανθρώπινη, πιο διεισδυτική στη φρικαλεότητα των διαφόρων γεγονότων και περισσότερο εστιασμένη στα συναισθήματα που απορρέουν από αυτές τις καταστάσεις. Διαβάζοντας λοιπόν μαθαίνουμε ιστορίες που δεν μπόρεσαν για πολλούς λόγους να ειπωθούν ποτέ προηγουμένως.
Μια γυναίκα εστιάζει σε διαφορετικά πράγματα από ότι ένας άντρας. Βλέπει πιο βαθιά στη ψυχή των ανθρώπων. Αφουγκράζεται τον ανείπωτο πόνο τους τη στιγμή που νιώθουν πως χάνονται από αυτόν τον κόσμο καθώς και την ελπίδα τους ότι όλος αυτός ο σκοτωμός θα οδηγήσει σε μια καλύτερη μέρα για αυτούς και για τον υπόλοιπο κόσμο. Επίσης δεν εστιάζει τόσο στη στρατηγική και στη ψυχρή λογική του πολέμου αλλά είναι ένας σκληρός βράχος για να ακουμπήσουν όλοι πάνω της. Όταν χρειαστεί να εμψυχώσει, θα το κάνει, όταν χρειαστεί θα παρηγορήσει, θα το κάνει και όταν θα χρειαστεί να σκοτώσει, πάλι θα το κάνει. Όλα αυτά όμως θα γίνουν με έναν δικό της ιδιαίτερο τρόπο.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα και αντιδράσεις
Σε αυτό το σημείο θα αναφερθούμε στη συγγραφέα. Η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς γεννήθηκε από Λευκορώσο πατέρα και Ουκρανή μητέρα. Όταν αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο, δούλεψε ως ανταποκρίτρια για ένα λογοτεχνικό περιοδικό. Ως δημοσιογράφος ειδικεύτηκε στο να συνθέτει ιστορίες μέσα από προσωπικές συνεντεύξεις. Έτσι οδηγήθηκε στο να δημιουργήσει ιστορίες για πολλά σημαντικά γεγονότα της Σοβιετικής ιστορίας. Το 2015 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ και έγινε η πρώτη γυναίκα από τη Λευκορωσία που της απονέμεται το συγκεκριμένο βραβείο.
Η συγγραφέας λοιπόν μετά από έρευνα αρκετών ετών και μετά από πολλές συνεντεύξεις κατάφερε να τις συνθέσει και να δημιουργήσει αυτό το αριστούργημα. Πολλές γυναίκες φοβήθηκαν να μιλήσουν και άλλες δεν ήθελαν να ανοίξουν τη πόρτα σε μνήμες που είχαν καλά κλειδώσει στο παρελθόν. Υπάρχουν όμως και αυτές που βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν. Και με το θάρρος τους παρέσυραν και άλλες που ήταν διστακτικές. Όπως ακριβώς κάνανε και στα χρόνια του πολέμου.
Συνθέτοντας λοιπόν αυτές τις μαρτυρίες, η συγγραφέας δημιούργησε αυτό το πολυσυζητημένο βιβλίο. Το βιβλίο ολοκληρώθηκε το 1983 και αρχικά εκδόθηκε ένα μικρό κομμάτι του σε ένα λογοτεχνικό περιοδικό της εποχής. Η χρονιά έκδοσης του βιβλίου όπως το γνωρίζουμε σήμερα είναι το 1985. Από τότε έχουν πωληθεί εκατομμύρια αντίτυπα.
Φυσικά δεν γινόταν να μη υπάρξουν αντιδράσεις. Υπήρχαν άνθρωποι που δεν θέλανε να δημοσιοποιηθούν αυτές οι ιστορίες. Χαρακτήρισαν το βιβλίο “αντιεθνικό” και εξευτελιστικό. Είχε όμως την υποστήριξη του τότε αρχηγού της Σοβιετικής Ένωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσώφ.
Επίλογος
Το βιβλίο αυτό το επέλεξα μια μέρα τελείως τυχαία, όπως αρκετά συχνά επιλέγω τα βιβλία μου. Θα ομολογήσω ότι δεν θα μπορούσα να ήμουν περισσότερο χαρούμενος με αυτή την επιλογή. Διότι είναι ένα βιβλίο που με μετέφερε σε έναν μέρος που ένιωθα ότι το έχω επισκεφτεί πολλές φορές και παρόλα αυτά όμως το γνώριζα ελάχιστα.